3 Aralık Dünya Engelliler Günü olarak kabul ediliyor. Otizmli bireyler, engellilere yönelik haklar kapsamında lehlerine pek çok kanuni hakka sahip. Fakat uygulamada bu hakların kullanımına dair sorunlar yaşıyorlar. Özel Çocuklar Eğitim ve Dayanışma Derneği (ÖÇED) tarafından gerçekleştirilen 126 otizmli birey, 110 tipik gelişimli birey ebeveyninin katıldığı “Otizmli Bireylere Yönelik Ayrımcılığa Dair Ön Araştırması” otizmli bireylerin yaşadığı sorunlar hakkında çarpıcı sonuçlara yer veriyor.

Otizmli çocuğu bulunan ebeveynlerin yüzde 61’i çocuklarının okula kaydını yapmakta okul yöneticileri ile sorun yaşadığını belirtirken, yüzde 77’si de çocukları ile ilgili, ayrımcılığa ya da nefrete maruz kaldıklarını ifade ediyor. Otizmli birey ailelerinin yüzde 51’i ise en az bir kez apartmanda ya da mahallerinde kendilerine yönelik hakaret veya küçümseme gibi ifadeler kullanıldığını belirtiyor.

Konu ile ilgili konuşan ÖÇED başkanı Parin Yakupyan “Bir sohbette tipik gelişim gösteren çocuğu olan bir aileye çıkan sonuçlardan bahsettiğimizde bu devirde bu sonuçlara ihtimal vermekte zorlanıyor. Belki de bizim ajitasyon yaptığımıza dair bir bakış açısıyla dinliyor” dedi. “Aileler kendilerine tanınan hakları kullanamıyorlar.

Kullansalar da sorun yaşıyorlar. Sınıflarda istenmediklerine dair sözlere, hareketlere ve bakışlara maruz kalıyorlar. Bir düşünün en temel haklarımız olan barınma, eğitim ve sağlık alanında sürekli sorunlarla karşı karşıya kalıyoruz. Sürekli sorunlarla sınanan insanlar sizce kendilerine verilen hakları kullanmaya cesaret edebilirler mi?” diyen Yakupyan bugün çocuğu otizmli olduğu halde rapor almaktan kaçınan pek çok ailenin dışlanma korkusu duyduğunu kaydetti.

“Nice bireyin kendilerine sunulan pozitif hakları kullanamayarak akranlarından ne kadar geride kaldığını, bağımsız yaşam becerilerine ne kadar geç ulaştığını ya da dört duvara mahkûm olduğunu düşündünüz mü? Bu araştırmanın sonuçları benim dışarıdan baktığım veriler değil. Oturdukları apartmanın kapısına dayanılan, ‘Madem böyle bir çocuğunuz var, köye gidin. Dağ başında yaşayın’ sözlerini işiten kader arkadaşım ve dostlarım oldu ne yazık ki” dedi.

Araştırma sonuçları şöyle:

• Otizmli birey ailelerinin hastane, banka ya da postane gibi alanlarda kanuni olarak öncelik hakkı bulunmasına rağmen sadece yüzde 36’sı bu hakkı kullanabildiğini belirtmiştir.
• Otizmli birey ailelerinin tipik gelişimli çocuğu olan ebeveynlere kıyasla, çocukların okula kaydında yaşadığı sorunların anlamlı düzeyde yüksek olduğu saptanmıştır. Otizmli çocuğu bulunan ebeveynlerin yüzde 61’i çocuklarının okula kaydını yapmakta okul yöneticileri ile sorun yaşadığını belirtmişlerdir.
• Tipik gelişimli çocuğu olan ebeveynlere ve otizmli çocuğu olan ebeveynlere “Çocuğunuzla ilgili, ayrımcılığa ya da nefrete maruz kaldığınız bir olay yaşadınız mı?” sorusunu yönelttiğimizde iki grup arasındaki yanıtlarda kayda değer bir fark görüşmüştür. Tipik gelişen birey ebeveynlerinin yüzde 20’si böyle bir olay yaşadığını söylerken, otizmli birey ebeveynlerinde bu oran yüzde 77 olmuştur.
• Otizmli birey ailelerinin yüzde 51’i en az bir kez apartmanda ya da mahallerinde kendilerine ya da çocuklarına hakaret ya da küçümseme gibi ifadeler kullanıldığını belirtmiştir.
• Otizmli birey ailelerinin yüzde 77’si en az bir kez çocuklarının park ya da alışveriş merkezi gibi herkese açık bir alanda istenmediğini düşündüğünü ifade etmiştir.
• “Apartmanda ya da mahallenizde komşularınız sizden rahatsız olduğunu dile getirdiler mi?” sorusuna otizmli birey ebeveynlerinin yüzde 49’u komşularının onlardan rahatsızlık olduklarını dile getirdiğini söylemişlerdir.
• “Sınıfta çocuğunuzun istenmediğini düşüneceğiniz bir olay yaşadınız mı?” sorusuna otizmli birey ebeveynlerinin yüzde 72’si yaşadıklarını belirtmiştir.
• “Sosyal medya paylaşımlarınızda özel gereksinimli birey annesi olarak hiç olumsuz bir deneyim yaşadınız mı?” Sorusuna otizmli birey ailelerinin yüzde 25’i evet yanıtı vermiştir. Kıyaslandığında, tipik gelişimli çocuk ailelerinden 5 kat daha fazla olumsuz deneyim yaşadıkları görülmektedir.